Wanneer iemand overlijdt, moet hij binnen 6 dagen worden begraven of gecremeerd. In zo’n 70% van de gevallen heeft de overledene hiervoor een uitvaartverzekering. Zo niet, dan wordt de uitvaart meestal betaald uit de nalatenschap of springen familieleden bij.

Geldnood
Maar soms laat iemand alleen schulden na en zijn er geen familieleden die voor de kosten willen of kunnen opdraaien. In dat geval moet de gemeente de uitvaart bekostigen. Het gaat dan niet om de gemeente waar de overledene is ingeschreven, maar waar hij is aangetroffen.

Jaarlijks vinden in Nederland 1.800 uitvaarten plaats op kosten van de samenleving. Dat is 1 op de 75 sterfgevallen. In grote gemeenten vinden gemiddeld 4 keer zo vaak gemeentelijke uitvaarten plaats dan in een kleine gemeente. “De voornaamste reden van de stijging is dat steeds meer mensen in geldnood zitten”, zegt Frank van der Aa van Ouderenbond ANBO.

Leed
Als iemand geen geld en bloedverwanten heeft, zit er voor de gemeente niets anders op dan de rekening van de uitvaart te betalen. Soms heeft iemand wel familie, maar kan of wil die ook niet betalen. Van der Aa: “Het lijkt misschien een kille beslissing om te weigeren een uitvaart te betalen, maar er hoeft geen sprake te zijn van harteloosheid. Soms heeft de familie gewoon te weinig geld en gaat er veel leed schuil achter een dergelijke beslissing.”

Er bestaan speciale regelingen die nabestaanden in geldnood de kans geven de uitvaart toch te regelen. Bijstandsgerechtigden kunnen soms een beroep doen op de Wet bijzondere bijstand voor een eenmalige vergoeding. De hoogte van die vergoeding verschilt per gemeente.

Weigering
Het bedrag wordt meestal niet aan de nabestaanden uitgekeerd, maar direct overgemaakt naar de uitvaartondernemer. De nabestaanden zullen het geleende bedrag terug moeten betalen of het wordt in termijnen op hun uitkering ingehouden.

Nabestaanden kunnen niet zomaar beslissen dat ze niet mee willen betalen aan de uitvaart van een berooid familielid. Erfgenamen draaien namelijk automatisch op voor de kosten van een begrafenis of crematie. Wie onder die verplichting uit wil komen, moet dus de erfenis weigeren.

Erfgenamen
Voor sommige aan- en bloedverwanten helpt het verwerpen van de erfenis echter niet. Dat zijn de ouders, kinderen, schoondochters en -zoons, schoonouders en stiefouders. Zij zijn sowieso verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart. Maar zij komen pas aan bod nadat de gemeente heeft bekeken of het bedrag verhaald kan worden op de echtgenoot of de geregistreerd partner.

“Maar als erfgenamen of bloedverwanten geen middelen hebben, dan houdt het helaas op. Het lukt vaker niet dan wel om de kosten achteraf terug te krijgen”, zegt Esther Verhoeff van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De gemiddelde kosten lopen uiteen van 1.250 tot ruim 5.300 euro.

Wens
Een uitvaart die uit de gemeentekas wordt betaald, hoeft niet kaal te zijn. Verhoeff: “Gemeenten proberen zo veel mogelijk aan te sluiten op wat ze vermoeden wat de wens van de overledene zou zijn geweest, bijvoorbeeld kerkelijk of niet-kerkelijk. Ook zijn familie en bekenden vaak welkom.”